Profesor Tadeusz Szymański jako badacz leksyki prasłowiańskiej
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The preliminary part of the study presents a scientific profile of Professor Tadeusz Szymański in the initial (over twenty years) period of his research activity at the Institute of Slavic Studies (Slavistics) of the Polish Academy of Sciences. In the article the particular attention was paid to the participation and researcher’s contribution to the Proto‑Slavic lexicon which is archival these days. The initial versions of the PSL vocabulary words *medvědь, *mešьka (*mečьka) and *mekati developed by Tadeusz Szymański became the starting point to present them in a broader research perspective (not only etymological, but also ethno‑ and geolinguistics), more than 50 years after being developed. It is worth emphasizing that, despite the significant progress on the work on PSL lexicology, these unique dictionary materials can still serve as a starting point for further detailed research and verification of existing findings.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
SŁOWNIKI, CZASOPISMA, WYDAWNICTWA CIĄGŁE
Google Scholar
ARG – Атлас русских народных говоров центральных областей к востоку от Москвы, под ред. Р. И. Аванесова, Москва 1957.
Google Scholar
Bartoš DSM – F. Bartoš, Dialektický slovník moravský, Praha 1906.
Google Scholar
BDial. – Българска диалектология. Проучвания и материали. София 1962 nn.
Google Scholar
BER – Bʺlgarski etimologičen rečnik, t. I–(VII), Sofiâ 1962–(2010)–: [Български етимологичен речник, t. I–(VII), София 1962–(2010)–].
Google Scholar
Berneker SEW – E. Berneker, Slavisches etymologisches Wörterbuch (А-morъ), Heidelberg 1908—1913.
Google Scholar
Boryś SEJP – W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
Google Scholar
BTR – Български тълковен речник, автори: Л. Андрейчин, JI. Георгиев, Ст. Илчев, Н. Костов, Ив. Леков, Ст. Стойков, Цв. Тодоров, София 1955.
Google Scholar
BER – Български етимологичен речник, t. I–(VII) , София 1962–(2010)–.
Google Scholar
Černých IESRJ – П. Я. Черных, Историко-этимологический словарь современного русского языка, І-ІІ, Москва 1994.
Google Scholar
Dal – В. Даль, Толковый словарь живого великорусского языка. 3. исправленное и значительно дополненное изданіе под ред. И. А. Бодуэна-де-Куртенэ, t. I–IV, С. Петербургъ—Москва 1903–1909.
Google Scholar
Derksen – R. Derksen, Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon, Leiden–Boston 2008.
Google Scholar
Elezović Kosovo‑Met. 25 – G. Elezović, Rečnik kosovsko‑metohiskog diǰalekta, t. I–II, Beograd 1932–1935: [Г. Елезовић, Речник косовско‑метохиског дијалекта, t. I–II, Београд 1932–1935].
Google Scholar
ESSM – Ètimologičeskij slovarʹ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond, red. O.N. Trubačev, t. I–, Москва 1974–: [Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд, ред. O.Н. Трубачев, t. I–, Москва 1974–].
Google Scholar
Fraenkel LEW – E. Fraenkel, Litauisches etymologisches Wörterbuch, t. I–II, Heidelberg 1955–1965.
Google Scholar
Frisk GEW – H. Frisk, Griechisches etymologisches Wörterbuch, t. I–III, Heidelberg 1960–1972.
Google Scholar
Gerov – N. Gerov, Rečnikʺ na bʺlgarskyj âzykʺ, t. I–V (IV–V red. T. Pančevʺ), Plovdivʺ 1895–1904: [Н. Геров, Речникъ на българскый языкъ, t. I–V (IV–V ред. Т. Панчевъ), Пловдивъ 1895–1904].
Google Scholar
Habovštiak Orava – A. Habovštiak, Oravské nárečia, Bratislava 1965.
Google Scholar
HDZ – Hrvatski dijalektološki zbornik, Zagreb 1956–.
Google Scholar
Karłowicz SGP – J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków 1900–1911.
Google Scholar
Kálal – М. Kálal, Slovenský slovník z literatúry aj nářečí, Banská Bystrica 1924.
Google Scholar
Kniezsa MNSJ – I. Kniezsa, A magyar nyelv szláv jövevényszavai, t. I, 1–2, Budapest 1935.
Google Scholar
Králik SESS – Ľ. Králik, Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava 2015.
Google Scholar
Lamprecht Středoopav 26 – A. Lamprecht, Slovník středoopavského nářečí, Ostrava 1963.
Google Scholar
LARNG – Leksičeskij atlas russkih narodnyh govorov, t. 2.: Životnyj mir, otvetstv red.: T.I. Vendina, rukovoditelʹ proekta: S.A. Myznikov, Moskva–S.‑Peterburg 2022: [Лексический атлас русских народных говоров, t. 2.: Животный мир, ответств ред.: Т.И. Вендина, руководитель проекта: С.А. Мызников, Москва–С.‑Петербург 2022].
Google Scholar
Lorentz PW – F. Lorentz, Pomoranisches Wörterbuch, t. I–III, Berlin 1958–1968.
Google Scholar
Machek ES – V. Machek, Etymologický slovník jazyka českého a slovenského, Praha 1957.
Google Scholar
Małecki SW – M. Małecki, Dwie gwary macedońskie (Suche i Wysoka w Soluńskiem), I. Teksty, II. Słownik, Kraków 1934.
Google Scholar
Mayrhofer KEWA – M. Mayrhofer, Kurzgefasstes etymologisches Wörterbuch des Altindischen. A Concise Etymological Sanskrit Dictionary, Heidelberg 1956–1980.
Google Scholar
Meillet S.C. – A. Meillet, Le slave commun, 2. éd. revue et augm. Avec le concours de A. Vaillant, Paris 1934.
Google Scholar
Muka – E. Muka, Słownik dolnoserbskeje rečy a jeje narečow, t. I–III, Petrohrad–Praha 1911–1928.
Google Scholar
OLA – Obŝeslavânskij lingvističeskij atlas, vypusk 13: Areologičeskij kommentarij, t. 1.: Životnyj mir, otv. red. T.I. Vendina, Moskva 2021: [Общеславянский лингвистический атлас, выпуск 13: Ареологический комментарий, t. 1.: Животный мир, отв. ред. Т.И. Вендина, Москва 2021].
Google Scholar
RES – Revue des études slaves, Paris 1921 nn.
Google Scholar
R JAZ [RJAZ] – Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika. Na svijet izdaje Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb1880 nn.
Google Scholar
Rudnyćkyj ED – J. Rudnyćkyj, An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language, Winnipeg 1962–1966.
Google Scholar
SD – Dictionarium trium linguarum in usum studiosae iuventutis, auctore R.P. Constantino Szyrwid. [Wydanie III]. Vilnae, Typis Academicis Societatis lesu Anno Domini M.DC.XLII. Cytowane według wydania Kazys Pakalka (red.), Pirmasis lietuvių kalbos žodynas. Vilnius: Mokslas, 1979.
Google Scholar
SD‑ES – Slavânskie drevnosti. Ètnolingvističeskij slovarʹ, red. N.I. Tolstoj, , t. I–V, Мoskva 1995–2012: [Славянские древности. Этнолингвистический словарь, ред. Н.И. Тол‑ стой, t. I–V, Москва 1995–2012].
Google Scholar
SEJL – W. Smoczyński, Słownik etymologiczny języka litewskiego, Wilno 2007.
Google Scholar
Sipos Bükk‑Gebirge – I. Sipos, Geschichte der slowakischen Mundarten der Huta- und Hámor‑Gemeinden des Bükk‑Gebirges, Budapest 1958.
Google Scholar
Sl. Leks. 27 – Slavânskaâ leksikografiâ i leksikologiâ, Мoskva 1966: [Славянская лексико‑ графия и лексикология, Москва 1966].
Google Scholar
SO – „Slavia Occidentalis”, Poznań 1921 nn.
Google Scholar
Srezn. – I.I. Sreznevskij, Materialy dlâ slovarâ drevnerusskago âzyka po pisʹmennymʺ pamâtnikamʺ, t. I–III, Sanktpeterburgʺ 1893–1912: [И.И. Срезневский, Материалы для словаря древнерусскаго языка по письменнымъ памятникамъ, t. I–III, Санктпетербургъ 1893–1912].
Google Scholar
SRJ XI–XVII – Slovarʹ russkogo âzyka XI–XVII vv., Moskva 1975 nn.: [Словарь русского языка XI–XVII вв., Москва 1975 nn.].
Google Scholar
SW – Słownik języka polskiego, (ułożony) pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego, t. I–VIII, Warszawa 1900–1927.
Google Scholar
Tominec Črni vrh – I. Tominec, Črnovrški dialekt. Kratka monografija in slovar, Ljubljana 1964.
Google Scholar
URS AN 28 – Ukrainsko‑russkij slovarʹ, gl. red. I.N. Kiričenko, t. I–VI, Kiev 1953–1963: [Украинско‑русский словарь, гл. ред. И.Н. Кириченко, t. I–VI, Киев 1953–1963].
Google Scholar
Ušakov – Tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka, red. D.N. Ušakov, t. I–IV, Моskva 1935–1940: [Толковый словарь русского языка, ред. Д.Н. Ушаков, t. I–IV, Москва 1935–1940].
Google Scholar
UZIS – Učenye Zapiski Instituta Slavânovedeniâ, Moskva 1949 nn.: [Ученые Записки Института Славяноведения, Москва 1949 nn.].
Google Scholar
Vasmer REW – M. Vasmer, Russisches etymologisches Wörterbuch, t. I–III, Heidelberg 1950–1958.
Google Scholar
VSJa – Voprosy slavânskogo âzykoznaniâ, t. I—VII, Моskva 1954–1963: [Вопросы славянского языкознания, t. I—VII, Москва 1954–1963].
Google Scholar
Vuk – Vuk S. Karad̂ić, Srpski rǰečnik istumačen n̂ emačkiǰem i latinskiǰem riǰečima, 4. izd., Beograd 1935 [1. wyd.: Beč 1818]: [Вук С. Караџић, Српски pjeчник истумачен њемачкијем и латинскијем ријечима, 4. изд., Београд 1935 (1. wyd.: Беч 1818)].
Google Scholar
Żel. – Ê. Želehovskij (t. II: i S. Nedïlʹskij), Malorusko‑nìmeckij slovar, t. I–II, Lʹvìv 1886: [Є. Желеховский (т. II: i С. Недїльский), Малоруско‑німецкий словар, t. I–II, Львів 1886].
Google Scholar
BIBLIOGRAFIA
Google Scholar
Bednarczuk L., 2022, Z historii etymologii polskiej i słowiańskiej, „Rocznik Slawistyczny” LXXI, s. 35–40.
Google Scholar
Blažek V., 2017, Indo‑European „bear”, „Historische Sprachforschung / Historical Linguistics”, Bd. 130, s. 148–192.
Google Scholar
Boryś W., 2010, Stan i potrzeby badań etymologicznych w Polsce, „Rocznik Slawistyczny” LIX, s. 9–28.
Google Scholar
Boryś W., 2011, Słowiańskie słowniki etymologiczne, „Rocznik Slawistyczny” LX, s. 15–70.
Google Scholar
Holzer G., 2005, Historische Grammatik des Kroatischen. Einleitung und Lautgeschichte der Standardsprache, Frankfurt am Main.
Google Scholar
Holzer G., 2011, Glasovni razvoj hrvatskoga jezika, Zagreb.
Google Scholar
Klotz E., 2017, Urslawisches Wörterbuch, Wien.
Google Scholar
Liberman A., 2015, The future of etymological dictionaries, „Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 132, s. 229–237.
Google Scholar
Ostrowski B., 2019, Stan obecny i perspektywy w badaniach etymologicznych i geolingwistycznych języków słowiańskich, [w:] Tradycja i nowoczesność. Z zagadnień języka i literatury Słowian wschodnich, red. A. Kotkiewicz, B. Ostrowski, Kraków, 2019, s. 173–184.
Google Scholar
Słownik stereotypów i symboli ludowych, oprac. zbiorowe pod kier. J. Bartmińskiego, t. I–, Lublin 1996–.
Google Scholar
Watkins C., 1962, Varia II: 1. Irish milchobur, „Ériu”, vol. 19, s. 114–116.
Google Scholar
Wojtyła‑Świerzowska M., 2004, Wczesne językowe dzieje Słowian w świetle etymologii i badań historycznojęzykowych, [w:] 50 lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk (1954–2004). Księga jubileuszowa Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa, s. 137–150.
Google Scholar
lat slawistyki w Polskiej Akademii Nauk (1954–2004). Księga jubileuszowa Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa 2004.
Google Scholar
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Google Scholar
Dicționare ale limbii române, https://dexonline.ro/definitie/m%C3%AErc/definitii (dostęp 19.06.2023).
Google Scholar
Hrvatski jezični portal (HJP), https://hjp.znanje.hr/index.php?show=search: s.v. mrk (dostęp 19.01.2023).
Google Scholar
Lituanian folk lyrics, https://lyricstranslate.com/en/lithuanian-folk-%C5%BEemaiti%C5%A1kas-me%C5%A1kos-%C5%A1okis-me%C5%A1kut%C4%97-lyrics.html (dostęp 20.06.2023).
Google Scholar