Winszowanie i dobre słowo w gwarze

Main Article Content

Kazimierz Sikora

Abstrakt

The article analyzes traditional forms of seasonal greetings connected with Christmas, New Year and Easter celebrations. The analysis follows the ethnolinguistic and pragmatic frameworks and draws on the notion of performative utterances (in its broad definition). In the course of analysis of a wide range of wishes and seasonal greetings, both sung and recited, two basic types of such utterances have been established: 1. optative utterances, based on lexicalized expression of modality; 2. performative utterances, based on syntactic structures incorporating modal verbs. The author enriches his linguistic analysis with broader contextual considerations of folk culture and rules of conduct as well as focusing on the reasons of the current decline in the tradition of seasonal greetings.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Sikora, K. (2011) „Winszowanie i dobre słowo w gwarze”, ANNALES UNIVERSITATIS PAEDAGOGICAE CRACOVIENSIS. STUDIA LINGUISTICA, (6). Dostępne na: https://studialinguistica.up.krakow.pl/article/view/5072 (Udostępniono: 29 marzec 2024).
Dział
Artykuły naukowe

Bibliografia

Adamowski J., 1992, Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury), [w:] Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław, s. 97–105 (Język a Kultura, t. 6).
Google Scholar

Adamowski J., 2002, O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich, „Twórczość Ludowa”, nr 4 (53); przedruk w: „Gadki z Chatki” 2005, nr 60/61.
Google Scholar

Apresjan J.D., 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław.
Google Scholar

Awdiejew A., 2007, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków.
Google Scholar

Bartmiński J., 2002, Polskie kolędy ludowe. Antologia, zebrał, wstępem, komentarzami i przypisami opatrzył J, Bartmiński, Kraków.
Google Scholar

Bartmiński J., Sulima R., 1991, Kolędy polskie, Warszawa.
Google Scholar

Bielenin B., 2003, Rytuał zamawiania chorób jako akt mowy, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 36–53.
Google Scholar

Burszta W., 1991, Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 93–104 (Język a Kultura, t. 4). Bystroń J.S., 1947, Kultura ludowa, Warszawa.
Google Scholar

Dobrowolski K., 1958, Chłopska kultura tradycyjna (Próba teoretycznego zarysu na podstawie materiałów źródłowych XIX i XX w. z pd. Małopolski), „Etnografia Polska” (Wrocław), t. 1, s. 19–56.
Google Scholar

Engelking A., 1991, Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 75–85 (Język a Kultura, t. 4).
Google Scholar

Gajda S., 1991, Gatunki wypowiedzi potocznych, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole, s. 67–74.
Google Scholar

Gajda S., 1993, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 245–258.
Google Scholar

Habrajska G., 1993, Struktura życzeń świątecznych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 384–396.
Google Scholar

Karolak S., 2006, Czy dativus jest przypadkiem semantycznym?, [w:] Od fonemu do tekstu.
Google Scholar

Prace dedykowane profesorowi Romanowi Laskowskiemu, red. I. Bobrowski, K. Kowalik, Kraków, s. 249–256.
Google Scholar

Kolędowanie na Lubelszczyźnie, 1986, red. J. Bartmiński, C. Hernas, Wrocław.
Google Scholar

Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego), [w:] Tekst. Analizy i interpretacje, red.J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 266–281.
Google Scholar

Marcjanik M., 1997, Polska grzeczność językowa, Kielce.
Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S., 2001, Idea działającego słowa w tekstach polskich zamówień, „Etnolingwistyka”, t. 13, s. 101–115.
Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Pojęcie wzorca tekstu a modelująca funkcja motywu. Na przykładzie kolędy życzącej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Rzeszutko, M. Wojtak, Lublin, s. 283–299.
Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
Google Scholar

Ogrodowska B., 2007, Polskie zwyczaje i obrzędy doroczne, Warszawa.
Google Scholar

Ong W., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin.
Google Scholar

Ożóg K., 1990, Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 98.
Google Scholar

Przybylska R., 2003, O formule ludowych zamawiań chorób na Podkarpaciu, [w:] Kultura wsi podkarpackiej, red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz, Kraków, s. 95–109.
Google Scholar

Przybylska R., 2010, Formuły performatywne prowokujące do agresji, [w:] Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, red. J. Gruchała, H. Kurek, Kraków, s. 295–311.
Google Scholar

Puzynina J., 2001–2002, O pojęciu intensyfikacji, „Roczniki Humanistyczne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. 49–50, z. 6, Lublin, s. 321–327.
Google Scholar

Sikora K., 2010, Grzeczność językowa wsi, cz. 1: System adresatywny, Kraków.
Google Scholar

Simonides D., 2007, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław.
Google Scholar

Stomma L., 2002, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. oraz wybrane eseje, Łódź.
Google Scholar

Styk J., 1999, Chłopi i wieś polska w perspektywie socjologicznej i historycznej, Lublin.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1999, Włoska reduplikacja. Pragmatyka międzykulturowa i semantyka illoku cyjna, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, s. 270–299.
Google Scholar

Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin (tłumaczenie polskie książki Semantics. Primes and Universals, Oxford 199
Google Scholar