Od statystyki do metonimii. O tekstach literackich Janusza Korczaka

Main Article Content

Krystyna Gąsiorek

Abstrakt

The article deals with literary texts written by Janusz Korczak that are presented against the background of the writer’s works in other genres and compared with samples from the prose of Ignacy Dąbrowski, a contemporary of Korczak. The analysis of the texts relies on statistical methods. The examined aspects include, among others: index of lexical richness, originality of vocabulary, stereotypicality, the role of the most frequent words in building the text, and the share of nouns and verbs in the lexicon and in the text. The generalizations obtained by means of the statistical methods serve as the basis for identifying the linguistic characteristics of Korczak’s literary texts: closeness of the style of the novel to the spoken language that creates a border-line “written-spoken” register. This feature is visible in the use of metonymies. Examples from the novel Król Maciuś Pierwszy [King Matt the First] are used to illustrate the meaning of metonymies and various methods of their creation. It serves as the evidence that Korczak used simple, colloquial language in his novel, and frequently replaced sophisticated words with synonyms that were in agreement with the imagination and expressiveness of a child.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Gąsiorek, K. (2013) „Od statystyki do metonimii. O tekstach literackich Janusza Korczaka”, ANNALES UNIVERSITATIS PAEDAGOGICAE CRACOVIENSIS. STUDIA LINGUISTICA, (8). Dostępne na: https://studialinguistica.up.krakow.pl/article/view/5103 (Udostępniono: 29 marzec 2024).
Dział
Artykuły naukowe

Bibliografia

Ankersmit F.R., 2004, Pamiętając Holocaust. Żałoba i melancholia, [w:] idem, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, red. E. Domańska, tłum. A. Ajschtet, A. Kubis, I. Regulska, Kraków, s. 400–460.
Google Scholar

Cieśla J., 2012, Patroni roku 2012, ludzie i wydarzenia. Henryk zwany Januszem, „Polityka”, 3–10 stycznia, s. 76–79.
Google Scholar

Dąbrowski Ignacy, 1972, [hasło w:] Leksykon PWN, Warszawa, s. 227.
Google Scholar

Dobrzyńska T., 1994, Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa.
Google Scholar

Eichelberger W., 1997, Nieznany geniusz, niechciany święty, „Gazeta Wyborcza”, 6 lutego, s. 10.
Google Scholar

Gąsiorek K., 1997, Od słowa do tekstu. O języku i stylach Janusza Korczaka, Kraków.
Google Scholar

Gąsiorek K., 2001, Widzenie świata oczyma dziecka (składniowe środki stylistyczne w powieściach Janusza Korczaka), [w:] Problemy poznawania dzieła literackiego w szkole. Tekst.
Google Scholar

Kontekst. Znak. Znaczenie, red. T. Świętosławska, Łódź, s. 162–179.
Google Scholar

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1976, Metonimia, [hasło w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław, s. 237–238.
Google Scholar

Kirchner H., 1990, Nieznany utwór Janusza Korczaka, „Zeszyty Literackie” (Paryż), nr 31, s. 26–32.
Google Scholar

Korczak J., 1992, Król Maciuś Pierwszy, [w:] Janusz Korczak. Dzieła 8, Warszawa, s. 5–249.
Google Scholar

Korolko M., 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
Google Scholar

Kubiszyn-Mędrala Z., 1992, Frekwencja części mowy w polszczyźnie mówionej, [w:] Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle badań współczesnej polszczyzny, red. W. Miodunka, Kraków, s. 177–184.
Google Scholar

Kuliczkowska K., 1986, Korczak Janusz, [hasło w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A–M, Warszawa, s. 473.
Google Scholar

Kurzowa Z., 1999, Ilustrowany słownik podstawowy języka polskiego wraz z indeksem pojęciowym wyrazów i ich znaczeń, indeks oprac. J. Winiarska, Kraków.
Google Scholar

Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przełożył i wstępem opatrzył T.P. Krzeszowski, Warszawa.
Google Scholar

Lewin A., 1984, Wprowadzenie i wybór, [w:] Janusz Korczak. Pisma wybrane, t. 1, Warszawa, s. 7–57.
Google Scholar

Mayenowa M.R., 1979, Metafora, [w:] eadem, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław, s. 216–250.
Google Scholar

Nofer-Ładyka A., 1984, Dąbrowski Ignacy, [hasło w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A–M, Warszawa, s. 180.
Google Scholar

Okoń W., 1993, Janusz Korczak – pedagog heroiczny, [w:] idem, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa, s. 220–249.
Google Scholar

Olczak-Ronikier J., 2011, Korczak. Próba biografii, Warszawa.
Google Scholar

Pisarek W., 1972, Frekwencja wyrazów w prasie. Wiadomości, komentarze, reportaże, Kraków.
Google Scholar

Podobiński S., 1996, Język elementem charyzmy. Janusza Korczaka władztwo nad słowem, [w:] Reminiscencje myśli Janusza Korczaka wykorzystywane w nowoczesnych modelach kształcenia, red. M. Juszczyk, Częstochowa, s. 225–230.
Google Scholar

Rittel T., 1995, Metafora i metaforyzacja w języku siedmio-, ośmio- i dziewięciolatków, [w:] Językowy obraz świata dzieci i młodzieży, red. J. Ożdżyński, Kraków, s. 185–199.
Google Scholar

Sambor J., 1972, Słowa i liczby. Zagadnienia językoznawstwa statystycznego, Wrocław.
Google Scholar

Stachurski E., 1989, Słownictwo w utworach polskich naturalistów. Badania statystyczne, Kraków.
Google Scholar

Szlązakowa A., 1984, Posłowie, [do:] Janusz Korczak. Pamiętnik, Poznań, s. 44–55.
Google Scholar

Szpilman W., 2000, Pianista, Kraków.
Google Scholar

Szumska D., 2000, Na tropach tropu. Rozważania o metaforze poetyckiej, [w:] Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 161–168 (Język a Kultura, t. 13).
Google Scholar

Zarębina M., 1984, Słownictwo wypowiedzi oficjalnych (dialogowych) w środowisku szkolnym (analiza statystyczna), „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 5, red. J. Kram, E. Polański, Katowice, s. 132–148.
Google Scholar

Zarębina M., 1985, Próba statystycznej analizy słownictwa polszczyzny mówionej (synteza danych liczbowych), Wrocław.
Google Scholar