Prasa lokalna jako źródło do badań dialektologicznych (na przykładzie kieleckich „Przemian”)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The local press is used to a small extent for dialectological studies. In the article, I present a review and typology of press materials contained in the Kielce socio-cultural monthly „Przemiany” (Transformation, 1970-1989), which is a valuable source of language material, primarily for Polish dialectical lexicography, but also for the study of the language system of the Kielce dialects from the 1980s and 1990s. The sociolinguistic aspect is included in the description of dialects in the analyzed press texts. On the one hand, Kielce dialect materials broaden the number of printed sources for the issued Polish dialect dictionary, and on the other - they can be well used when developing a regional glossary.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Batko-Tokarz B., 2019, Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Kraków.
Google Scholar
Cygan S., 1997, Stan badań nad gwarami kieleckimi, [w:] Tradycja badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędziak, Olsztyn, s. 102–118.
Google Scholar
Cygan S., 2006, Uwagi o gwarze w wierszach Tomasza Gajdy. Słowniczek wybranych wyrazów regionalnych, [w:] T. Gajda, Wiersze proste jak życie. Przygotowanie wierszy do druku, red. J. Kuklińska, Kielce, s. 107–110.
Google Scholar
Cygan S., 2007, Jeszcze o prześmiewaniu gwary, „Prace Filologiczne” LIII, s. 111–125.
Google Scholar
Cygan S., 2009, Z gwary świętokrzyskiej, Kielce.
Google Scholar
Cygan S., 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie, Kielce.
Google Scholar
Cygan S., 2016, Z zagadnień dialektologicznych Kielecczyzny w prasie lokalnej (na przykładzie „Radostowej”), „Prace Filologiczne” LXIX, s. 41–58.
Google Scholar
Cygan S., 2018, Słownik gwary opoczyńskiej, Opoczno.
Google Scholar
Cygan S., 2020, Miejsce gwary opoczyńskiej w lokalnej prasie (na przykładzie kieleckich „Przemian”), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XV, s. 50–66.
Google Scholar
Dejna K., 1974–1981, Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XX–XXXI (skrót KD SL).
Google Scholar
Dejna K., 1991, Izoglosy gwarowe na obszarze kieleckiego sektora Atlasu gwar polskich, Łódź.
Google Scholar
Falińska B., 1959, Słownictwo Warmii i Mazur: uprawa i obróbka lnu, Wrocław.
Google Scholar
Falińska B., 1974, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 1: Słownik polskich gwarowych nazw tkackich, Wrocław.
Google Scholar
Falińska B., 1977, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 2: Zróżnicowanie geograficzne, obróbka włókna, Wrocław.
Google Scholar
Falińska B., 1980, Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim. T. 3: Zróżnicowanie geograficzne: tkactwo, Wrocław.
Google Scholar
Gajda T., 2006, Wiersze proste jak życie. Przygotowanie wierszy do druku, red. J. Kuklińska, Kielce.
Google Scholar
Jachimczyk A., 2002, Życie kulturalne Kielc 1945–1975, Kielce.
Google Scholar
Karaś H., 2013, Dialektologia a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: wartości – źródła – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 207–218.
Google Scholar
Karaś H., 2015, Zadania dialektologii w zakresie ochrony ginących gwar, „Gwary Dziś” 7, red. J. Sierociuk, Poznań, s. 83–95.
Google Scholar
Kąkolewski K., 1973, Życie słów, [w:] tegoż, 3 złote za słowo; 22 historie, które napisało życie, Warszawa.
Google Scholar
Kępa J., 1999, Między misją a rzemiosłem. Kieleckie środowisko dziennikarskie w latach 1945–1989, Kielce.
Google Scholar
Kępa-Mętrak J., 2005, Co w prasie piszczy? Charakterystyka świętokrzyskich dzienników regionalnych, „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 9, s. 11–134.
Google Scholar
Kępa-Mętrak J., 2012, Ustawicznie czujni... O dziennikarzach regionu kielecko-radomskiego (i nie tylko), Warszawa.
Google Scholar
Kozak B., 2017, Słownictwo tkackie okolic Samsonowa, „Świętokrzyskie” 19 (23), s. 116–120.
Google Scholar
Krzyżanowski J. (red.), 1965, Słownik folkloru polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Kucharzyk R., 2006, O podziałach dialektu małopolskiego, „Studia Dialektologiczne” III, red. J. Okoniowa, Kraków, s. 33–46.
Google Scholar
Kwaśnicka-Janowicz A., Piechnik A., Strutyński J. (red.), 2021, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1986 do 1995 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
Google Scholar
Labocha J., 1990, Opowiadania ludowe ze Śląska Cieszyńskiego w Czechosłowacji w świetle pragmalingwistyki tekstu, Kraków.
Google Scholar
Pacławski J., 1980, Kulturotwórcza rola „Przemian”, „Przemiany”, nr 10, s. 18–19.
Google Scholar
Pająkowska-Kensik M., 2014, O gwarze kociewskiej we współczesnych tekstach „Pomeranii”, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 305–311.
Google Scholar
Pawłowski E., 1996, Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” VI, s. 191–202.
Google Scholar
Pelcowa H., 2013, Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin, s. 219–229.
Google Scholar
Piechnik A., 2014, Gwara w języku lokalnej prasy (na przykładzie „Głosiciela”), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 305–311.
Google Scholar
Pomianowska W., 1982, Wiersze spod Łysicy, „Studia Kieleckie” 1, s. 17–40.
Google Scholar
Pomianowska W., 1983, O poetach świętokrzyskich, „Rocznik Świętokrzyski Kieleckiego Towarzystwa Naukowego” XI, s. 129–175.
Google Scholar
Rak M., 2014, Zróżnicowanie stylistyczne gwar w świetle statystyki leksykalnej (na materiale podhalańskim), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej Gwara i tekst, Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, Kraków, s. 157–166.
Google Scholar
Reichan J. (red.), 1999, Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich”, t. I: A–O; t. II: P–Ż, Kraków.
Google Scholar
Serkowska K., 2011, Język kaszubski w miesięczniku „Pomerania” w latach 1963–2011, „Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego”, s. 242–249.
Google Scholar
Sikora K., 2020, Życzenia w gwarze i kulturze wsi, Kraków.
Google Scholar
Siuda M.M., 2012, Prasa województwa kieleckiego w latach 1944–1989. Studium historycznoprasoznawcze, Kielce.
Google Scholar
Skubalanka T., 1966, Słownictwo poezji miłosnej J. Słowackiego na tle tradycji, Toruń.
Google Scholar
Słownik gwar polskich, 1977, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, Źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
Strutyński J. (red.), 1981, Bibliografia dialektologii polskiej (do roku 1975 włącznie), Kraków.
Google Scholar
Strutyński J. (red.), 1986, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1976 do roku 1980 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
Google Scholar
Strutyński J. (red.), 1990, Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1981 do roku 1985 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), Kraków.
Google Scholar
Sulima R., 1972, Świat za chruścianym płotem, [w:] R. i W. Grzegorczykowie z Krajna, Wiersze, wybór, opracowanie i posłowie R. Sulima, Warszawa.
Google Scholar
Tokarski R., 1978, O kilku relacjach semantycznych w polu wyrazowym, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław–Warszawa – Kraków–Gdańsk, s. 201–213.
Google Scholar
Tomaszewska E., 2016, Magia świąt. Zimowy cykl świąteczny w tradycyjnych zwyczajach mieszkańców wsi, Kielce.
Google Scholar
Tomaszewska E., 2017, Wiosenne świętowanie na Kielecczyźnie, Kielce.
Google Scholar
Wolny H., 1973, Od „Gazety Kieleckiej” (1870) do „Przemian” (1970), „Zeszyty Kieleckie”, s. 158–172.
Google Scholar
Wronicz J. (red.), 2009, Mały słownik gwar polskich, Kraków.
Google Scholar
Wronicz J. (red.), 2016–2017, Słownik gwar małopolskich, t. I–II, Kraków.
Google Scholar
Zaręba A., 1985, O prześmiewaniu gwary, „Prace Filologiczne” XXXII, s. 447–450.
Google Scholar
Zielińska M., 1998, Agnieszka Barłóg, [w:] Pisarze regionu świętokrzyskiego, red. J. Pacławski, seria I, t. 8, Kielce, s. 9–40.
Google Scholar
Zieniukowa J., 1959, Sprawy języka i literatury kaszubskiej w niektórych czasopismach regionalnych, „Literatura Ludowa” 3, nr ½, s. 23–26.
Google Scholar
Zieniukowa J., 1986, Źródła do badania dialektów polskich – Wielkopolska, Śląsk, Małopolska, Mazowsze, [w:] K. Handke. J. Majowa, J. Zieniukowa, Studia z morfologii języków północno-zachodnio-słowiańskich. Założenia badawcze i źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 55–71.
Google Scholar
Żeromski S., 1956, Syzyfowe prace. Powieść współczesna, Warszawa.
Google Scholar
Żeromski S., 2003, Snobizm i postęp oraz inne utwory publicystyczne, wstęp i opracowanie A. Lubaszewska, Kraków.
Google Scholar