Z polskich drobiazgów słownikowych Tadeusza Szymańskiego: japa
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article deals with the Polish dialectal word japa, which was the subject of interest of T. Szymanski. It presents a point in the discussion concerning the etymology of the mentioned dialectal word. The author has come to the following conclusions: 1) it is necessary to consider separately etymologically the Proto‑Slavic *ěpa ‘a growth on a tree, a swollen place on the body’ and the Polish and Belorussian dialectal word japa which means ‘mouth; a large hole’, 2) it is unlikely to be a word derived from a child language, 3) the Serbian and Croatian items should be considered as etymologically identical to the Polish and East Slavic ones, 4) japa ‘mouth, map, etc.’ is close to ziapa with the same meaning, 5) the form with onset ja- (japa) is a result of changing word structure, 6) regional spreading of the Polish dialectal words japa and ziapa could indicate on their Ruthenian roots, 7) it is difficult to establish conclusively whether German word forms japen, jappen which mean ‘to open one’s mouth; to catch, grasp with one’s mouth’ have played any part in this process.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
ROZWIĄZANIE SKRÓTÓW – ŹRÓDŁA
Google Scholar
ESBM – Ètymalagìčny sloǔnìk belaruskaj movy, rèd. V.U. Martynaǔ, t. I, Mìnsk 1978: [Этымалагічны слоўнік беларускай мовы, рэд. В.У. Мартынаў, т. І, Мінск, 1978].
Google Scholar
ESSJ – Ètimologičeskij slovarʹ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond, red. O.N. Trubačev, t. I, Moskva 1974: [Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд, ред. О.Н. Трубачев, т. І, Москва 1974].
Google Scholar
ESUM – Etimologìčnij slovnik ukraïnsʹkoï movi, red. O. Melʹničuk, t. I–VI, Kiïv 1982–2012: [Етимологічний словник української мови, ред. О. Мельничук, т. І–VI, Київ 1982–2012].
Google Scholar
Frančić – Frančić V., 1987, Słownik serbsko‑chorwacko‑polski, t. I–II, Warszawa.
Google Scholar
Hrinczenko – Grìnčenko B., 1907–1909, Slovarʹ ukraïnsʹkoï movi, t. I–IV, Kiïv: [Грінченко Б., 1907–1909, Словарь української мови, т. I–IV, Київ]. Králik – Králik Ľ., Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava 2015.
Google Scholar
LL – Hobzej N., Sìmovič O., Âstremsʹka T., Didik‑Meuš G., 2009, Leksikon lʹvìvsʹkij: považno ì na žart, Lʹvìv 2009: [Хобзей Н., Сімович О., Ястремська Т., Дидик‑Меуш Г., 2009, Лексикон львівський: поважно і на жарт, Львів]. Lübben – Lübben A., 1980, Mittelniederdeutsches Handwörterbuch, Darmstadt.
Google Scholar
MSGP – Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2010.
Google Scholar
SEBań – Bańkowski A., 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa.
Google Scholar
SEBor – Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
SEBr – Brückner A., 1927, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
SEPP – Fałowski A., 2022, Słownik etymologiczny polszczyzny potocznej PWN, Kraków.
Google Scholar
SESł – Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków 1952–1982.
Google Scholar
SGM – Słownik gwar małopolskich, red. J. Wronicz, t. I–II, Kraków 2016–2017.
Google Scholar
Skok – Skok P., 1971–1974, Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, t. I–IV, Zagreb.
Google Scholar
SP – Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, t. I–VIII, Wrocław 1974–2001.
Google Scholar
SPLP – Słownik polskich leksemów potocznych, red. W. Lubaś, t. III, Kraków 2004.
Google Scholar
SRNG – Slovarʹ russkih narodnyh govorov, red. F.P. Filin, t. I, Leningrad 1965: [Словарь русских народных говоров, ред. Ф.П. Филин, т. І, Ленинград 1965].
Google Scholar
STGP – Stępniak K., 1993, Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn.
Google Scholar
SW – Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiecki, t. I–VIII, Warszawa 1900–1927.
Google Scholar
BIBLIOGRAFIA
Google Scholar
Szymański T., 1973, Gwarowe przyd, „Język Polski” LIII, s. 48–50.
Google Scholar
Szymański T., 1974, Gwarowe skrzyżal, „Język Polski” LIV, s. 49–52.
Google Scholar
Szymański T., 1975, Gwarowe siewioreczka, „Język Polski” LV, s. 207–209.
Google Scholar
Szymański T., 1975, Kaszubskie šuląta, „Język Polski” LV, s. 41–45.
Google Scholar
Szymański T., 1978, Gwarowe wydudniały, wydudlały, wyduczniały, „Język Polski” LVIII, s. 200–205.
Google Scholar
Szymański T., 1982, Jeszcze o etymologii dukać, duka, ducza, „Język Polski” LXII, s. 312–316.
Google Scholar
Szymański T., 1983, Polskie drobiazgi słownikowe. 6. Gwarowe bączal, japa, „Język Polski” LXIII, s. 96–101.
Google Scholar
Szymański T., 1986, Polskie drobiazgi słownikowe. 7. Gwarowe oświerczyć, świerknąć, uświerknąć, „Język Polski” LXVI, s. 208–211.
Google Scholar
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Google Scholar
Kluge – Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, von F. Kluge, Strassburg 1883, https://archive.org./details/etymologisches00klug/page/130/mode/2up (dostęp 17.09.2022).
Google Scholar
KSGP – Kartoteka Słownika gwar polskich, https://rcin.org.pl/dlibra/publikation/37156?language=en (dostęp 17.09.2022).
Google Scholar
SJPDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I–XI, Warszawa 1958–1969, http://www.sjpd.pwn.pl (dostęp 15.09.2022).
Google Scholar