Jaki jest porządny człowiek? O wybranych użyciach przymiotnika porządny we współczesnej polszczyźnie
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The aim of the article is an attempt to answer the question of what Polish speakers mean when describing someone as porządny [decent]. Over 2,000 sentences taken from the MoncoPL corpus were studied, containing combinations of the adjective under study with nouns: człowiek, osoba, mężczyzna, facet, chłopak, kobieta, dziewczyna [man, person, guy, boy, woman, girl]. The analyzes were preceded by a review of lexicographic definitions as well as concepts of a decent man. Research has shown that the adjective porządny denotes a bundle of positive traits that are concretized depending on the context. Only in relation to women, the analyzed term is more precise and refers to the sexual and moral sphere.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Buksiński T., 2001, Moderność, Warszawa.
Google Scholar
Collins Online English Dictionary, https://www.collinsdictionary.com/ (dostęp 30.07. 2021).
Google Scholar
Dąbrówka A., Geller E., 1995, Słownik antonimów, Warszawa.
Google Scholar
Jedynak S., 1999, O banalności intuicji, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” VIII, nr 1 (29),
Google Scholar
s. 193–198.
Google Scholar
Karwatowska M., 2017, Przyzwoitość w świadomości studentów lubelskich, „Białostockie Archiwum Językowe”, s. 93–105, DOI: 10.15290/baj.2017.17.05
Google Scholar
Karwatowska M., 2018, Historia „niewielkiego słowa”, czyli o przyzwoitości, „Stylistyka” XXVI, s. 87–103, DOI: 10.25167/Stylistyka27.2018.6
Google Scholar
Kotarbiński T., 1985, Medytacje o życiu godziwym, Warszawa.
Google Scholar
Maryn-Stachurska D., 2019, O znaczeniu przedmiotowym i metatekstowym jednostek normalny i normalnie, „Polonica” XXXIX, s. 179–191.
Google Scholar
Nowak S., 2011, System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne” 1(200), s. 261–278.
Google Scholar
Parysek J., Mierzejewska L., 2020, Porządne miasto porządnych mieszkańców, „Studia Miejskie”, t. 39, s. 11–27.
Google Scholar
Puzynina J., 1982, Językoznawstwo a aksjologia, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXIX, s. 23–32.
Google Scholar
Skorupka S. (red.), 1991, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje, Warszawa.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, Warszawa.
Google Scholar
Żywczok A., 2020, „Człowiek porządny” – ideał wychowania moralnego. Na kanwie rozważań etycznych Tadeusza Kotarbińskiego, [w:] Wielogłos w myśli o wychowaniu.
Google Scholar
lat polskiej pedagogiki filozoficznej, red. S. Sztobryn, K. Dworakowska, Warszawa, s. 195–212.
Google Scholar
ESJPXVII/XVIII – Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, https://sxvii.pl/ (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 2, Warszawa 2000.
Google Scholar
SIJP – M. Arct, Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa 1916, http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Warszawa 1958–1969, http://doroszewski.pwn.pl (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SL – S. Linde, Słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 1807–1814, https://kpbc.umk.pl/dlibra (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. Mayenowa, t. 27, Wrocław 1999, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/17781 (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
Sstp PAN – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 6, Wrocław 1953–2002, https://pjs.ijp.pan.pl/Sstp/t6.pdf (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SStpA – M. Arcta Słownik staropolski, oprac. A. Krasnowolski, W. Niedźwiedzki, Warszawa ok. 1920, https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_Słownik_Staropolski (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SWar – Słownik języka polskiego (tzw. Słownik warszawski), red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 6, Warszawa 1900–1927, https://crispa.uw.edu.pl/ (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
SWil – Słownik języka polskiego (tzw. Słownik wileński), red. A. Zdanowicz i in., Wilno 1861, https://eswil.ijp.pan.pl/ (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 3 i 4, Warszawa 2003.
Google Scholar
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, http://wsjp.pl (dostęp 5.08.2021).
Google Scholar